Mateusz Ziomber

Pius X: święty papież-reformator

Data publikacji: 2013-08-21 07:00

Data aktualizacji: 2013-08-21 14:30:00

fot.Jpvt1979/commons/GNU/creative

„Władcy mądremu, czujnemu stróżowi  wiary, umiłowanemu wodzowi duchowieństwa” – w taki sposób kardynał Désiré-Joseph  Mercier zadedykował rekolekcje wygłoszone klerykom seminarium archidiecezji  mecheleńskiej samemu Piusowi X. Dedykacja ta stanowić może najlepsze  podsumowanie pontyfikatu Giuseppe Melchiorre Sarto (1835-1914), uważanego za  jednego z największych papieży XX wieku. Kojarzony z katolickim antymodernizmem,  encykliką „Pascendi Dominici Gregis” i odnową formacji seminaryjnej, Pius X  uchodzić może za wzór papieża-reformatora oddanego odnowie życia religijnego i  społecznego.

 

Kapłan 

Giuseppe Melchiorre Sarto pochodził z ubogiej  chłopskiej rodziny, w wieku 15 lat otrzymał tonsurę z rąk biskupa Treviso  (patriarchat Wenecji), dzięki stypendium naukowemu diecezji ukończył z  wyróżnieniem studia teologiczne i filozoficzne. Święcenia kapłańskie otrzymał w  wieku 23 lat. Przez dziewięć lat pełnił funkcję kapelana w Tombolo, dał się  poznać jako gorliwy duszpasterz i kaznodzieja, szczególną wagę przykładając do  formacji religijnej dorosłych. W 1875 roku został kanonikiem kapituły  katedralnej w Treviso, pełnił funkcję kierownika duchowego, rektora i  egzaminatora w seminarium diecezjalnym.

 

W 1884 roku został wyniesiony do  godności biskupa diecezji Mantui, gdzie skoncentrował swoje wysiłki  duszpasterskie na właściwej formacji kleryków i duchowieństwa. Przez pewien czas  sam wykładał seminarzystom teologię dogmatyczną i moralną, upowszechniał  znajomość „Summy Teologicznej” i filozofii Akwinaty. Odznaczał się szczególnym  przywiązaniem do chorału gregoriańskiego; popularyzował go wśród duchowieństwa i  kleryków, uczestnicząc m.in. w próbach seminaryjnej scholi. Przywiązanie do  studiów kościelnych, formacji religijnej duchowieństwa i świeckich,  upowszechnienie chorału gregoriańskiego – to program duszpasterski, który  towarzyszył mu także po objęciu metropolii weneckiej. Zasłużył się też  rozwinięciem studiów nad prawem kanonicznym.

 

Papież 

Obejmując Stolicę Piotrową w 1903 roku  określił swój program w encyklice „E supremi apostolatus” - celem   pontyfikatu miała być odnowa życia kościelnego i religijnego społeczeństw.  Ludzkość należało przywrócić „do posłuszeństwa Kościołowi; Kościół zaś odda ją  Chrystusowi, Chrystus wreszcie – Bogu”. U progu XX wieku biskup Rzymu wezwał do  przeciwstawienia się laicyzacji, by „przywrócić odwieczną godność najświętszym  prawom i radom Ewangelii; podnosić wysoko prawdy, głoszone przez Kościół i  streszczające jego naukę o świętości małżeństwa, o wychowaniu i nauczaniu  młodzieży, o władaniu i użyciu dóbr doczesnych, o obowiązkach tych, którzy  zarządzają sprawami publicznymi; przywrócić wreszcie należną równowagę między  różnymi warstwami społecznymi, odpowiednio do praw i urządzeń chrześcijańskich”.  Program ten papież realizował konsekwentnie.

 

Od początku zajął się reorganizacją Kurii  Rzymskiej i podniesieniem formacji doktrynalnej kleru i świeckich. Przygotował  dla diecezji rzymskiej katechizm, znany dziś powszechnie jako Katechizm Piusa X,  odznaczający się jasnym, precyzyjnym i bogatym wykładem zasad wiary  chrześcijańskiej. Udział w Kulcie Bożym, w publicznej modlitwie Kościoła papież  traktował jako pierwszą i zasadniczą szkołę wiary, która powinna być wolna od  wszystkiego, co „daje powód do niechęci lub zgorszenia, co przede wszystkim  obraża powagę i świętość obrzędów” (Motu Proprio Tra le Sollecitudini, 1903). Z  tych też powodów już w pierwszym roku swego pontyfikatu Pius X zajął się odnową  śpiewu i sztuki kościelnej, ustalając zasady autentycznej muzyki kościelnej  (świętość, dobroć form, powszechność) zaczerpnięte z katolickiej liturgii.  Papież wskazał na chorał gregoriański, jako na starożytny liturgiczny śpiew  kościoła rzymskiego, jak i na śpiew polifoniczny, uświęcony wielowiekową  tradycją. Zalecał częste przystępowanie do sakramentów, „przyśpieszył” pierwszą  komunię dzieci przez obniżenie wymaganego wieku do 7 lat. Zachęcał duchowieństwo  do wysiłków nad osobistą formacją, do sięgnięcia do kapłańskiej świętości.  Rozpoczął prace nad pierwszą nowoczesną kodyfikacją prawa kanonicznego, mianując  szefem komisji przygotowawczej biskupa Piotra Gasparriego, późniejszego  kardynała, wytrawnego teologa i autora popularnego katechizmu.

 

Obrońca Tradycji

Ostro sprzeciwiał się liberalnym tendencjom  obecnym wśród katolickich teologów początków XX wieku, idących za popularnymi  wówczas koncepcjami filozoficznymi. Powszechnie kojarzony z potępieniem  katolickiego modernizmu („zbioru wszystkich herezji”) w jego filozoficznym,  teologicznym, krytycznym i reformatorskim wymiarze, Pius X zarysował program  odnowy Kościoła, opartej na przywiązaniu do Objawienia, Magisterium Kościoła,  myśli Ojców Kościoła, tradycji i filozofii scholastycznej. Upowszechniał studia  tomistyczne, troszcząc się o podniesienie formacji filozoficznej i teologicznej  duchowieństwa. Odrzucając tendencje krytyczne niektórych liberalnych teologów,  powołując Papieski Instytut Biblijny zapoczątkował rozwój katolickiej  biblistyki.

W pierwszym roku pontyfikatu wydał encyklikę  społeczną, stając się „ojcem” Akcji Katolickiej, określając jej tożsamość i  zadania stojące przed społecznymi ruchami świeckich katolików. Potępiał  socjalistyczne i rewolucyjne koncepcje społeczno-polityczne, przybierające  wówczas na znaczeniu także wśród środowisk katolickich. W encyklice „Il fermo  proposito” (1905 r.) określił zadania stojące przed Akcją Katolicką. Celem  laikatu ma być „zwalczania wszelkimi prawymi i legalnymi środkami cywilizacji  antychrześcijańskiej; dla naprawy wszelkimi sposobami, tak bardzo ważnych  nieporządków, jakie z niej wypływają dla przywrócenia Jezusa Chrystusa w  rodzinie, w szkole, w społeczeństwie”. Oznacza to przywrócenie chrześcijańskiego  rozumienia władzy, podjęcie problemów społecznych zgodnie z wiarą i wymaganiami  chrześcijańskiej moralności, obronę cywilizacji  i Kościoła. Zmianom  podlegają – tłumaczył Pius X - „formy zewnętrzne i środki działania” a nie cel i  zasady określające misję laikatu, jego społeczne powołanie. Działał na rzecz  rozwoju katolickiego ruchu robotniczego, w kwestii współpracy katolików z  socjalistycznymi związkami zawodowymi zalecając ostrożność. Potępił próby  chrześcijańskiego socjalizmu Marca Sangniera, rozmijającego się z katolicką  ortodoksją.

 

Pius X rządził Kościołem przez 11 lat, zmarł  w nocy z 20 na 21 sierpnia 1914 roku, obserwując wybuch Wielkiej Wojny, której  chciał zapobiec. Kreśląc program swego pontyfikatu, wyrażony w haśle „Wszystko  odnowić w Chrystusie”, wzywał do modlitwy za wstawiennictwem Bogarodzicy,  zachęcał do uciekania się do „wstawiennictwa św. Józefa, przeczystego Bożej  Matki Oblubieńca, a Kościoła katolickiego patrona, oraz świętych Piotra i Pawła,  książąt apostołów” by Bóg „przyśpieszył łaskawie to odrodzenie narodów w Jezusie  Chrystusie”. Pius X został beatyfikowany przez Piusa XII w 1951 roku, zaś już w  trzy lata później przez tego samego papieża- kanonizowany. Jego ciało znajduje  się w kaplicy Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w bazylice św. Piotra w  Rzymie.

 

 

Mateusz  Ziomber

Read more: http://www.pch24.pl/pius-x--swiety-papiez-reformator,5143,i.html#ixzz2cc6C8v6g